ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΑΤΣΕΡ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η νεοφιλελεύθερη πολιτική που εφαρμόζει σήμερα η ελληνική κυβέρνηση πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας 1980 στην Βρετανία . Το πρόβλημα και εκεί ήταν τα εργατικά συνδικάτα τα οποία είχαν γονατίσει την οικονομία της χώρας. Μία ιστορική ανασκόπηση μας δείχνει τις διαφορές μεταξύ των δύο χωρών.

Η Θάτσερ θέλησε να εφαρμόσει τις νεοφιλελεύθερες/νεοσυντηρητικές της αντιλήψεις και για να γίνει αυτό έπρεπε να μειώσει τη δύναμη των συνδικάτων και των επαγγελματικών ενώσεων. Ακολούθησαν απεργίες, με σημαντικότερη την απεργία των ανθρακωρύχων, η οποία διήρκεσε έναν ολόκληρο χρόνο, χωρίς όμως αποτέλεσμα, αφού η Κυβέρνηση παρέμεινε ανυποχώρητη και τα περισσότερα ανθρακωρυχεία έκλεισαν. Η ήττα του συνδικαλιστικού κινήματος των ανθρακωρύχων, άνοιξε τον ασκό του Αιόλου για τις ιδιωτικοποιήσεις πάρα πολλών δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών, για τη δραστική περικοπή των δημοσίων δαπανών, τη δραματική συρρίκνωση του κράτους Πρόνοιας κλπ.

Η Θάτσερ ήρθε στην εξουσία με ριζοσπαστικές ιδέες, ελπίζοντας να αντιστρέψει την παρακμή της χώρας. Χάρη στην πίστη της στην δύναμη των ιδεών και την ατσαλένια επιμονή της, έφερε σε πέρας μεταρρυθμίσεις που κανείς δεν περίμενε (ούτε ήθελε) να δει εκείνη την εποχή. Ιδιωτικοποιήσεις μεγάλων κλάδων της οικονομίας, περιστολή των δημοσίων δαπανών, περικοπή επιδοτήσεων, μείωση του δημόσιου χρέους με τα λεφτά που εξοικονομούνται, μείωση φόρων, απορρύθμιση πολλών κλάδων της οικονομίας και περιορισμός της γραφειοκρατίας, στροφή από την βιομηχανία στις υπηρεσίες

Στην περίπτωση των ανθρακωρύχων, προετοιμάστηκε μαζεύοντας μεγάλα αποθέματα άνθρακα και μετά ανακοίνωσε το κλείσιμο καμπόσων ορυχείων που ήταν αντιοικονομικά και κόστιζαν μεγάλα ποσά στην βρετανική κυβέρνηση. Οι ανθρακωρύχοι αντέδρασαν άμεσα ξεκινώντας πολύ μεγάλες απεργίες. Η Θάτσερ δεν ενέδωσε, λέγοντας ότι το να ενδώσει στις απαιτήσεις τους θα ήταν σαν να παραδίδει την χώρα από την δημοκρατία στην οχλοκρατία. Οι απεργοί επέμειναν και αυτοί, περιμένοντας ότι η χώρα θα υποκύψει στους εκβιασμούς τους, με τον χειμώνα να έρχεται και το κάρβουνο να λιγοστεύει. Όμως είχαν υπολογίσει λάθος. Μετά από πολλά επεισόδια, δυστυχώς 9 νεκρούς και σχεδόν έναν χρόνο μετά, η απεργία έληξε και η επιμονή της Θάτσερ είχε κερδίσει μια πολύ μεγάλη μάχη. Αυτό που έδειξε η κα. Θάτσερ ήταν ότι η κυβέρνηση ήταν έτοιμη για μεταρρυθμίσεις και δεν θα φοβόταν το πολιτικό κόστος για να τις φέρει σε πέρας. Στην πραγματικότητα η κα. Θάτσερ έδειξε κάτι βαθύτερο, που αφορά κάθε κυβέρνηση του πλανήτη: οι μεταρρυθμίσεις συχνά έχουν ένα ιδιάζον χαρακτηριστικό. Τα οφέλη είναι συνολικά μεγαλύτερα από το κόστος αλλά και περισσότερα άτομα ωφελούνται παρά βλάπτονται. Όμως το κόστος πέφτει συγκεντρωμένο σε συγκεκριμένες, μικρές ομάδες που έχουν έτσι κίνητρο να ακούγονται πολύ πιο πολύ από τον πολύ κόσμο που ωφελείται από λίγο. Έτσι στην πραγματικότητα το πολιτικό κόστος είναι συχνά ένας μύθος, κάτι που ένας αποφασισμένος ηγέτης μπορεί να ξεπεράσει όταν δείξει στον πολύ κόσμο τι έχει να κερδίσει η χώρα από μια μεταρρύθμιση.

Η μεταστροφή που έφερε η κα. Θάτσερ στην αγγλική πολιτική σκηνή ήταν μια συγκλονιστική απόδειξη ότι ένα άτομο μόνο του μπορεί να αλλάξει μια ολόκληρη χώρα και ίσως το κυρίαρχο μοντέλο οικονομικής πολιτικής σε όλη την Δύση. Έδειξε σε όλους ότι η μείωση των δημοσίων δαπανών και του παρεμβατισμού μπορεί να απελευθερώσει τις δημιουργικές δυνάμεις της χώρας που ασφυκτιούν κάτω από τον κρατικό παρεμβατισμό και να οδηγήσει σε έναν αγαθό κύκλο ανάπτυξης. Ένδειξη ότι η προνοητική και στιβαρή ηγεσία μπορεί να έρθει σε σύγκρουση με τα κατεστημένα και τις διάφορες μειονοτικές ομάδες που λυμαίνονται τον πλούτο της χώρας και να κερδίσει, για το καλό όλων. Η πολιτική της θα έπρεπε να είναι αντικείμενο μελέτης από όλους όσους ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη…

Η ελληνική περίπτωση είναι τελείως διαφορετική. Η Θάτσερ ήταν ηγέτης και κατάφερε να εφαρμόσει την πολιτική της. Στην δική μας περίπτωση δεν υπάρχει ηγετική φυσιογνωμία και το όλο εγχείρημα θα πέσει στο κενό. Ίσως το βασικότερο πρόβλημα να είναι ότι δεν έχει γίνει κατανοητό το πρόβλημα. Έχουμε αλλάξει οικονομικό  μοντέλο και ενώ θα έπρεπε να εξοικειωθούμε με τους νέους κανόνες του παιχνιδιού αναλωνόμαστε μετρώντας με το υποδεκάμετρο το δήθεν πολιτικό κόστος χάνοντας την ουσία. Η τραγικότερη βέβαια περίπτωση είναι οι πολιτικοί μας να μην έχουν καταλάβει ακριβώς ποιο είναι το πρόβλημα. Σε αυτή την περίπτωση και με το δεδομένο ότι μια αυτοδύναμη κυβέρνηση είναι μάλλον απίθανη , το μέλλον μας επιφυλάσσει πολιτική αστάθεια και πιθανότατα στάση με απρόβλεπτες συνέπειες.