ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΤΗΝ ΕΕ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΗΠΑ

Από την 1η Ιανουαρίου 2013, τα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλούνται να εφαρμόσουν πολύ αυστηρότερα δημοσιονομικά κριτήρια, (πολιτική η οποία ήδη εφαρμόζεται από τις ΗΠΑ) καθώς τίθενται σε ισχύ οι νέοι κανόνες για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που προβλέπει το Δημοσιονομικό Σύμφωνο.

Το Δημοσιονομικό Σύμφωνο

Το Σύμφωνο, το οποίο εισάγει τον «χρυσό κανόνα» και προβλέπει κυρώσεις στην περίπτωση δημοσιονομικού εκτροχιασμού, υπεγράφη στις 2 Μαρτίου στις Βρυξέλλες από 25 κράτη μέλη της ΕΕ -η Βρετανία και η Τσεχική Δημοκρατία αποφάσισαν να μην το υπογράψουν.

Το Δημοσιονομικό Σύμφωνο είναι, ούτως ή άλλως, νομικά δεσμευτικό για τις χώρες που ανήκουν στην Ευρωζώνη. Μόνον οι χώρες που έχουν επικυρώσει το Σύμφωνο θα μπορούν να ζητήσουν κεφάλαια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), το μόνιμο ταμείο διάσωσης της ΕΕ.

Το Σύμφωνο -την υπογραφή του οποίου απαίτησε το Βερολίνο για να συνεχίσει να στηρίζει τις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης- προβλέπει την καθιέρωση «χρυσού δημοσιονομικού κανόνα» (balanced budget rule) για τη δημοσιονομική ισορροπία και την επιβολή κυρώσεων εναντίον των χωρών που θα ξεπεράσουν το όριο του 3% του ΑΕΠ στο ετήσιο δημοσιονομικό τους έλλειμμα.

Οι εθνικοί προϋπολογισμοί θα θεωρείται ότι είναι ισοσκελισμένοι ή πλεονασματικοί μόνο εάν το ετήσιο διαρθρωτικό έλλειμμα (το δημοσιονομικό έλλειμμα αν εξαιρεθούν οι επιπτώσεις του οικονομικού κύκλου) δεν ξεπερνά το 0,50% του ΑΕΠ.

Οι χώρες το δημόσιο χρέος των οποίων υπερβαίνει το όριο που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (60% του ΑΕΠ) καλούνται να το μειώνουν κατά 5% ανά έτος. Αντιστρόφως, οι χώρες που τηρούν το όριο μπορούν να έχουν υψηλότερα διαρθρωτικά ελλείμματα, έως και 1% του ΑΕΠ τους.

Οι κανόνες αυτοί είναι επιθυμητό, αλλά όχι υποχρεωτικό, να ενταχθούν στα συντάγματα των ευρωπαϊκών χωρών μέσα σε ένα έτος από την υπογραφή του Συμφώνου.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα επιβλέπει την εφαρμογή της υλοποίησης του «χρυσού κανόνα» σε εθνικό επίπεδο. Οι αποφάσεις του θα είναι δεσμευτικές και μπορεί να περιλαμβάνουν ακόμα και την επιβολή προστίμου, ύψους έως 0,10% του ΑΕΠ.

Πολλές χώρες απέχουν πολύ από αυτούς τους στόχους, όπως η Γαλλία, η οποία θα κληθεί να καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες το 2013 για να φθάσει το όριο του 3%.

Μια ισορροπημένη τροποποίηση του προϋπολογισμού-είναι ένα συνταγματικό κανόνα που απαιτεί ότι το κράτος δεν μπορεί να δαπανούν περισσότερο από το εισόδημά του. Χρειάζεται μια ισορροπία μεταξύ των προβλεπόμενων εσόδων και δαπανών της κυβέρνησης.
 

Ο ορισμός του «χρυσού κανόνα» ή balanced budget rule
Οι διατάξεις του χρυσού κανόνα έχουν  προστεθεί στα συντάγματα των περισσότερων πολιτειών των ΗΠΑ, στον θεμελιώδη νόμο της Γερμανίας, καθώς και στα συντάγματα της Ισπανίας, της Ιταλίας και της Ελβετικής .  Η μόνη περίπτωση που προβλέπεται για μη ισοσκελισμένο προϋπολογισμό είναι εν καιρώ πολέμου καθώς και περιπτώσεις εθνικής ανάγκης ή ύφεσης όπου ο νομοθέτης επιτρέπει την αναστολή του κανόνα.

                                  ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΑ ΤΩΝ ΗΠΑ ΑΠΟ ΤΟ 1994 ΕΩΣ ΤΟ 2012

Η αποφυγή της εφαρμογής του Χρυσού Κανόνα.
 Η οικονομία των ΗΠΑ Η σημερινή συζήτηση του θέματος φαίνεται να έχει ξεκινήσει από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα για την αντιμετώπιση της πολιτικής  των «όπλα και βούτυρο» των πολιτικών του Προέδρου Lyndon B. Johnson, ο οποίος  πέτυχε και την πολιτική των κοινωνικών προγραμμάτων αλλά και τον πόλεμο του Βιετνάμ.  Επί Johnson  το Κογκρέσο  πίεσε για θέσπιση ενός πρόσθετου φόρου, καθώς και άλλες φορολογικές αυξήσεις που του επέτρεψε να αφήσει την προεδρία  το 1969 με ένα ισοσκελισμένο προϋπολογισμό (συν ένα μικρό πλεόνασμα). Αυτή ήταν η τελευταία φορά που οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν  ένα ισοσκελισμένο προϋπολογισμό . Έκτοτε η κατάσταση εκτροχιάστηκε και έπρεπε να μπει ένα φρένο στην πολιτική του συνεχώς αυξανόμενου ελλείμματος.

Η Κριτική του Χρυσού Κανόνα

Πολλοί Κεϋνσιανοί  και Νεοκεϋνσιανού οικονομολόγοι πιστεύουν ότι  ενώ ένα μεγάλο ομοσπονδιακό έλλειμμα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία, οι δαπάνες του ελλείμματος έχουν  σημαντικά οφέλη σε περιόδους ύφεσης. Το 2003, περίπου το 90% των μελών του η American Economic Association συμφώνησαν  με τη άποψη . "Αν ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός πρέπει να είναι ισορροπημένος, θα πρέπει να γίνει κατά τη διάρκεια του επιχειρηματικού κύκλου, και όχι σε ετήσια βάση.»  Ένας λόγος που αναφέρεται από αρκετούς κορυφαίους οικονομολόγους είναι ότι  οι απαραίτητες πολιτικές που θα πρέπει να ληφθούν για ένα " ισορροπημένο προϋπολογισμό  θα  ενεργοποιήσουν  στρεβλές πολιτικές  για την αντιμετώπιση της ύφεσης », απαιτώντας περικοπές δαπανών που θα επιδεινώσουν  την ύφεση.

Η εταιρεία συμβούλων LLC  εκτιμά ότι αν εφαρμόσουμε την πρακτική του χρυσού κανόνα και ισοσκελίσουμε τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό των ΗΠΑ για το 2012, τότε «αντί της προβλεπόμενης αύξησης του  πραγματικού ΑΕΠ κατά 2 %  θα είχαμε ύφεση της τάξεως του -12%, το ποσοστό ανεργίας θα ανέβαινε από 9% σε 16% το οποίο σημαίνει περίπου 11 εκατομμύρια λιγότερες θέσεις εργασίας».

Επιπλέον, η προκύπτουσα απώλεια των φορολογικών εσόδων και  η υποχρεωτική μείωση  των δαπανών  θα απαιτούσε πρόσθετες περικοπές ελαστικών δαπανών που θα μπορούσε να προκαλέσει μια επιπλέον  απώλεια τεσσάρων εκατομμύριων  θέσεων  εργασίας.
Επιπλέον οι υποστηρικτές αυτής της πολιτικής του χρυσού κανόνα τον χαρακτηρίζουν ως αναγκαίο «μηχανισμό αποτροπής» του ελλείμματος αλλά αποφεύγουν να αναφερθούν στις αντιλαϊκές  αυξήσεις σε φόρους αλλά και στις περικοπές των δαπανών που είναι αναγκαίες για την επίτευξη του στόχου.
Η τυπική διαδικασία του προϋπολογισμού στις ΗΠΑ προϋποθέτει  συγκεκριμένα αριθμητικά δεδομένα. Υπό αυτή την έννοια ο προϋπολογισμός είναι ανέφικτος διότι δεν είναι δυνατόν εκ των προτέρων  να γνωρίζουμε σε ποια αριθμητικά δεδομένα θα καταλήξει.
Ενώ το Κογκρέσο μπορεί να  περάσει μόνο ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, αυτό θα μπορούσε εύκολα να παρακαμφθεί με  διάφορους τρόπους όπως για παράδειγμα διογκώνοντας τα προβλεπόμενα έσοδα και διοχετεύοντας τις δαπάνες σε άλλους κωδικούς.

Φυσικά υπάρχει και η περίπτωση που χρησιμοποίησε  ο πρόεδρος Jonson . Όταν η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου η πρακτική του ισοσκελισμένου ισολογισμού παρακάμπτεται.

Έτσι λοιπόν φτάνουμε στην πρακτική όπου «ο πόλεμος τίθεται στην υπηρεσία της οικονομίας», πολιτική που φαίνεται να ακολουθούν οι ΗΠΑ μεταπολεμικά.

Μπορούμε λοιπόν να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους  το Κογκρέσο  θα μπορούσε να κηρύξει απλά την  χώρα  σε μια διαρκή εμπόλεμη κατάσταση,  παρατείνοντας την διαδικασία χρόνο με το χρόνο, μόνο και μόνο για να αποφευχθεί η ανάγκη του πολιτικού κόστους  που επιφέρει  η πολιτική της περικοπής των  δαπανών ή  των αυξήσεων των φόρων.

Γιώργος Θεοδωράκης