ΣΕ ΚΡΙΣΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΤΗΝ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ

ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ ΦΙΛΟΔΟΞΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΤΗΝ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ.

Νωρίτερα φέτος  Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου δήλωσε ότι τα οφέλει που θα αποκομίσει η Τουρκία από την Αραβική Άνοιξη της Μέσης Ανατολής, θα την καταστήσουν   «ιδιοκτήτης, πρωτοπόρος και υπηρέτης» της. Όμως οι πιέσεις από πολλαπλές προκλήσεις στην περιοχή θα μπορούσαν να θέσουν  σε κίνδυνο την επιτυχία της δυναμικής εξωτερικής πολιτικής που ασκεί η Τουρκία στην συγκεκριμένη περιοχή.

Σύμφωνα με μελέτη του καθηγητή Fadi Hakura,  Η εισροή  της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή δεν είναι κάτι το καινούργιο. Από τα ο 2001 η κυβέρνηση Ερντογάν επεδίωξε η Τουρκία  να είναι ένας σημαντικός οικονομικός παράγοντας στην περιοχή. Εμπορικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την εκ νέου είσοδο της Τουρκίας στην Μέση Ανατολή. Το μερίδιο του τουρκικού εμπορίου με τη Μέση Ανατολή, ως ποσοστό των συνολικών εμπορικών συναλλαγών της, αυξήθηκε από 6% το 2002 σε 16% το 2010. Αν υποθέσουμε ότι η σημερινή τάση θα συνεχιστεί,  το Ιράκ μπορεί να γίνει κορυφαίος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας μέσα σε ένα ή δύο χρόνια.

Ωστόσο, η δυναμική της Τουρκίας δοκιμάζεται από μια σειρά προκλήσεων στην ανατολική γειτονιά της Συρία η οποία δοκιμάζει τα όρια της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας και συγκεκριμένα την ικανότητά του να χειριστεί την εισροή των Σύρων προσφύγων (80.000 μέχρι στιγμής ). Επιπλέον,   η σύγκρουση αυτή  έχει οδηγήσει σε μια κλιμάκωση της βίας με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα »( PKK). Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν μέχρι στιγμής απέρριψε εκκλήσεις της Τουρκίας να επιβάλει μια ζώνη προστασίας των συνόρων της επί Συριακού εδάφους. Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις, το τουρκικό κοινό φοβάται  ότι η εμπλοκή της Τουρκίας στην Συριακή κρίση μπορεί ακόμη και να ενθαρρύνει μια  κουρδική αυτονομία στο βόρειο Συρία.

Οι σχέσεις της Τουρκίας  με τα τρία «Ι» - το Ισραήλ, το Ιράν και το Ιράκ - είναι γεμάτες δυσκολίες. Πριν μερικά χρόνια Η Τουρκία λειτουργούσε ως ο διπλωματικός διαμεσολαβητής μεταξύ Ισραήλ και Συρίας. Όμως, η απόρριψη από την πλευρά του Ισραήλ των Τουρκικών αξιώσεων  για μια ξεκάθαρη συγγνώμη  σχετικά με το περιστατικό της  Mavi Mαmara  τον Ιούνιο 2010 που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο εννέα Τούρκων δεν βοηθάει στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.

Το Ιράν εξοργίστηκε από την αποδοχή της Τουρκίας να φιλοξενήσει ένα εξελιγμένο αντιπυραυλικό σύστημα των  ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-που λειτουργεί με υποστηριζόμενο από  αντιπυραυλικό σύστημα ραντάρ  που βρίσκεται στην Μαλάτια, περίπου 400 μίλια από την τουρκο-ιρανική μεθόριο.  Η  σφοδρή αντι-Assad στάση της Τουρκίας είναι μια άλλη πηγή τριβής. Επιπλέον, πριν από δύο χρόνια, το Ιράν συμφώνησε  στην συμφωνία μεταξύ Βραζιλίας-Τουρκίας  για τον εμπλουτισμό ράβδων καυσίμου  ουρανίου χαμηλού βαθμού εμπλουτισμού επί του τουρκικού εδάφους. Σήμερα, υπό το φως της αμοιβαίας δυσπιστίας και πικρίας, μια τέτοια συμφωνία θα ήταν αδιανόητη.

Ο Ιρακινός πρωθυπουργός Νούρι Αλ-Μαλίκι και ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξαπολύουν σφοδρές επιθέσεις ο ένας στον άλλο. Ο  Αλ-Μαλίκι εξοργίστηκε από τις προσπάθειες της Τουρκίας να εγκαταστήσει τον φανατικό του αντίπαλο του Ιγιάντ Αάουι ως πρωθυπουργός στις εκλογές του 2009. Με τη σειρά της, η Τουρκία είναι βαθιά απογοητευμένη από τις σφοδρές επιθέσεις που δέχεται από τους σουνίτες πολιτικούς. όπως ο Tariq Al-Hashimi.

Δεδομένου ότι η Τουρκία έχει έρθει σε ρήξη με μη-Σουνίτες Μουσουλμάνους  υπάρχουν αυξανόμενες καταγγελίες μιας  θρησκευτικής διάστασης  στην εξωτερική στάση της Τουρκίας. Όπως και να έχει η κατάσταση, αυτή η αντίληψη έχει ζημιώσει την επί χρόνια συνετή και υπομονετική διπλωματία της Τουρκίας της πολιτικής των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» της .

Σε κάθε περίπτωση, το μέλλον προβλέπεται δύσκολο λόγω της επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης της Τουρκίας. Η Οικονομία της Τουρκίας εξαρτάται από τη ζήτηση των καταναλωτών , είναι χαμηλής τεχνολογίας, χαμηλού περιθωρίου κέρδους των εξαγωγών, που δεν μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της κυβέρνησης των 25.000 δολαρίων κατά κεφαλήν εισόδημα μέχρι το 2023,που συμπίπτει με την επέτειο της  η πρώτης εκατονταετηρίδας  της Τουρκικής Δημοκρατίας.  Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε την εκλογική περίοδο της Τουρκίας το 2015 όπου η όποια διάθεση για μεταρρυθμίσεις θα μειωθεί.

Αν η Τουρκία ακολουθήσει μια μέτρια τροχιά ανάπτυξης δεν θα έχει τους πόρους για να ακολουθήσει μια φιλόδοξη  πολιτική ενεργής παρέμβασης στην Μέση Ανατολή.  Αλλά και σύμφωνα με αυτό το σενάριο, οι περιφερειακές προκλήσεις που  θα αντιμετωπίζει η Τουρκία θα γίνουν ακόμη πιο προκλητικές.

Γιώργος Θεοδωράκης