Ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς. Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε διάσπαση. Στις ΗΠΑ οι ψηφοφόροι στις τελευταίες προεδρικές εκλογές, έδηξαν να μισούν όλους τους πολιτικούς ενώ υπάρχει πολιτική αναταραχή σε όλο τον κόσμο. Η βασική αιτία αυτής της αναταραχής είναι η αποτυχία του κυρίαρχου οικονομικού παραδείγματος δηλαδή του παγκόσμιου εταιρικού καπιταλισμού.
Ο σύγχρονος κόσμος κυβερνάται από πολυεθνικές εταιρίες οι οποίες διέπονται από μια καπιταλιστική ιδεολογία που πιστεύει ότι οι Coorporations είναι μια ειδική φυλή ανθρώπων οι οποίοι έχουν ως μοναδικό κίνητρο την ιδιοτέλεια. Οι Εταιρείες επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν την απόδοση των ιδίων κεφαλαίων μέσω της μόχλευσης της παραγωγικότητας και πληρώνουν το ελάχιστο δυνατό ποσό για φόρους και εργασία. Η Εταιρική υποταγή αποτελεί βασική προϋπόθεση για τα στελέχη τους διευθυντές και τους μετόχους τους. Η κυρίαρχη εταιρική προοπτική είναι βραχυπρόθεσμα το τρέχον οικονομικό τρίμηνο, και η κυρίαρχη εταιρική ηθική είναι η απληστία, με στόχο να γίνει ό τι χρειάζεται για να μεγιστοποιήσει η εταιρεία το κέρδος.
Πέντε παράγοντες είναι υπεύθυνοι για την αποτυχία του παγκόσμιου εταιρικού καπιταλισμού. Κατ 'αρχάς, οι παγκόσμιες εταιρείες είναι πάρα πολύ μεγάλες . Ζούμε στην εποχή της εταιρικών δεινοσαύρων. (Η μεγαλύτερη πολυεθνική είναι η JP Morgan Chase με περιουσιακά στοιχεία αποτιμώμενα σε από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, 240.000 εργαζομένους και γραφεία σε 100 χώρες.) Οι δεινόσαυροι αφανίστηκαν γιατί στο τεράστιο σώμα τους είχε μικρό εγκέφαλο. Οι Σύγχρονοι δεινόσαυροι αποτυγχάνουν επειδή οι γραφειοκρατίες τους έχουν πολύ μικρή καρδιές.
Είναι γεγονός ότι από την εποχή του Ρήγκαν οι παγκόσμιες εταιρείες έχουν ακολουθήσει το δρόμο της μικρότερης αντίστασης σε κέρδος. Έχουν καταπιεί τους ανταγωνιστές τους και δημιούργησαν μονοπώλια, τα οποία έχουν δημιουργήσει μια γιγαντιαία γραφειοκρατία. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, η ζυγαριά βοηθά τις εταιρείες να μεγαλώνουν κερδοφόρα, αλλά σε βάθος χρόνου θα τις κάνει άκαμπτες και θα είναι δύσκολο να τις διαχειριστεί η ηγεσία τους. Ο Γιγαντισμός δημιουργεί μια κουλτούρα όπου οι εργαζόμενοι ενθαρρύνονται να λάβουν τεράστιους κινδύνους, προκειμένου να δημιουργήσει μεγαλύτερα κέρδη. Η αντίληψη αυτή στηρίζεται στο αξίωμα ότι η εταιρεία είναι "too big to fail".
Δεύτερον, οι παγκόσμιες εταιρείες δείχνουν μια περιφρόνηση για την κοινωνίας των πολιτών. Έχουν δημιουργήσει μια κουλτούρα οργανωτικού ναρκισσισμού όπου έχει καλλιεργηθεί η υποταγή των εργαζομένων στην επιχείρηση. Οι εργαζόμενοι ζουν σε μια φούσκα, εργάζονται ατελείωτες ώρες όλο τον χρόνο για να απολαύουν στη συνέχεια διακοπές με τους συναδέλφους τους. Οι πολυεθνικές αναπτύσσουν τον δικό τους κώδικα δεοντολογίας και μια κοσμοθεωρία ξεχωριστή από εκείνη του κάθε εθνικού κράτους στο οποίο βρίσκονται και λειτουργούν. Τα Εταιρικά στελέχη δεν ενδιαφέρονται για την επιτυχία ή την αποτυχία της κάθε συγκεκριμένης χώρας, αλλά μόνο για την ανάπτυξη και την κερδοφορία της παγκόσμιας εταιρείας τους. (Πολλές μεγάλες εταιρείες δεν καταβάλλουν φόρο εισοδήματος των ΗΠΑ. Το 2009 η Exxon Mobil πήρε έκπτωση φόρου $ 156 M).
Τρίτον, οι παγκόσμιες εταιρείες ζουν εκτός νόμου. Δεν υπάρχει κανένα αόρατο χέρι που ρυθμίζει τις πολυεθνικές. Σε Φιλόσοφος 1759 Adam Smith υποστήριξε ότι ενώ πλούσιοι ιδιώτες και επιχειρήσεις παρακινήθηκαν από ιδιοτέλεια, ένα «αόρατο χέρι» λειτουργούσε στο παρασκήνιο για να διασφάλιση ότι οι καπιταλιστικές δραστηριότητες επωφελούσαν τελικά την κοινωνία. Στη σύγχρονη εποχή η έννοια αυτή έγινε η βάση για τις δηλώσεις της Σχολής του Σικάγου (Οικονομικών) ότι οι αγορές είναι εγγενώς αυτορυθμιζόμενες. Ωστόσο, τα τελευταία πέντε χρόνια έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει "αόρατο χέρι" – αναρχία στις αγορές σήμαινε καταστροφή για το μέσο άτομο. Η «αποκατάσταση» του 2009-10 εξασφάλισε ότι τα "too big to fail" ιδρύματα θα επιβιώσουν και οι πλούσιοι θα συνεχίσουν να είναι πλούσιοι. Εν τω μεταξύ, εκατομμύρια καλές θέσεις εργασίας καταργούνται ή αντικαθίστανται από χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας με χαμηλά ή καθόλου οφέλη.
Τέταρτον, οι παγκόσμιες εταιρείες καταστρέφουν το φυσικό μας κεφάλαιο. Τέσσερις από τις 10 πρώτες πολυεθνικές εταιρείες είναι εταιρείες ενέργειας, με την Exxon Mobil πρώτη στην λίστα. Αλλά υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι έχουν καταναλωθεί τα αποθέματα πετρελαίου μας. Εν τω μεταξύ, οι άλλες μορφές του φυσικού κεφαλαίου έχουν εξαντληθεί - καλλιεργήσιμη γη, το νερό, τα ορυκτά, τα δάση, τα ψάρια, και ούτω καθεξής. Οι πολυεθνικές εταιρείες έχουν αντιμετωπίσει το περιβάλλον ως ένα ελεύθερο πόρο. Όταν τα δάση (timberlands) της Βόρειας Αμερικής άρχισαν να εξαντλούνται, οι εταιρείες ξυλείας μετακόμισε στη Νότια Αμερική και την Ασία. Τώρα, η "εύκολη λεία" έχει τελειώσει. Παγκόσμια οι εταιρείες έχουν αρπάξει από τον κόσμο και τους πολίτες της κάθε χώρας τους εθνικούς φυσικούς πόρους και τους έχουν αφήσει να ζουν με τις συνέπειες: βρώμικο αέρα, ακάθαρτο νερό , και ρύπανση του κάθε είδους.
Πέμπτον, οι παγκόσμιες εταιρείες έχουν εξοργίσει την παγκόσμια κοινότητα. Το παγκόσμιο ΑΕΠ είναι $ 63 τρισεκατομμύρια, αλλά οι πολυεθνικές εταιρείες συγκεντρώνουν ένα δυσανάλογο μερίδιο το οποίο ανέρχεται σε περίπου 4 τρισεκατομμύρια δολάρια (τραπεζικά στοιχεία του ενεργητικού είναι 100 τρισεκατομμύρια δολάρια). Στην παγκόσμια μαύρη αγορά κάνουν τζίρο 2 τρισεκατομμύρια δολάρια εκ των οποίων τα παράνομα ναρκωτικά αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον 300 δισεκατομμύρια δολάρια. Σε πολλά μέρη του κόσμου, ένας εργαζόμενος δεν είναι σε θέση να κερδίζουν τα προς το ζην, να έχει έναν τραπεζικό λογαριασμό ή να έχει ένα αυτοκίνητο, αλλά μπορεί να έχει πάντα τα ναρκωτικά, το σεξ και τα όπλα. Και ενώ ο κόσμος δεν μπορεί να είναι ένα μεγάλο χωριό από την άποψη του τρόπου ζωής, μοιράζεται όμως μια εικόνα της "καλής ζωής" που του προσφέρεται μέσα από ταινίες, την τηλεόραση και το Διαδίκτυο.
Αυτό λοιπόν που έχουν κοινό οι έφηβοι της ΕΕ και των ΗΠΑ είναι οι εικόνες της καλής ζωής την οποία Αυτό είναι ό, τι οι έφηβοι στο Αφγανιστάν και άλλων υπανάπτυκτων χωρών είναι η εικόνα της καλής ζωής την οποία οι πρώτοι απολαμβάνουν ενώ οι δεύτεροι βλέπουν μέσα από την κλειδαρότρυπα του διαδικτύου και της TV.
Το μόνο σίγουρο είναι ο θυμός και η οργή όλων των οικονομικά αδυνάμων κατά των πολυεθνικών αλλά και κατά των κυβερνήσεων που τους υποστηρίζουν.
Ζούμε λοιπόν σε ενδιαφέροντες καιρούς. Είμαστε μάρτυρες της αποτυχίας του παγκόσμιου εταιρικού καπιταλισμού χωρίς όμως να ξέρουμε τι θα το αντικαταστήσει.
Γιώργος Θεοδωράκης
Βιβλιογραφία
Bob Burnett
Writer and activist in Berkeley, Calif. 2011
- Συνδεθείτε για να υποβάλετε σχόλια
Ελληνικά
English
1o σχόλιο
admin